TIN TỨC

fanpage

Thống kê truy cập

  • Online: 50
  • Hôm nay: 847
  • Tháng: 7586
  • Tổng truy cập: 5140905
Chi tiết bài viết

“ẤN ĐỘ - THÁI BÌNH DƯƠNG”: BÌNH CŨ NHƯNG… RƯỢU MỚI!

Khu vực “Indo-Pacific” thật ra là gì? Một cấu trúc an ninh mới hay chỉ đơn giản là mở rộng một khái niệm địa dư vốn đã quen thuộc từ lâu? Hiện giới phân tích có hai quan điểm về “quả bóng” mà Tổng thống Trump vừa thả ra để thăm dò các bên tại Tuần lễ Cấp cao APEC Đà Nẵng. Cụ thể là chiều ngày 10/11, câu đầu tiên trong bài diễn văn trình bày tại APEC CEO Summit 2017 là thế này: “Tôi đến đây, tại Việt Nam - ngay giữa trung tâm Ấn Độ-Thái Bình Dương để phát biểu trước người dân và các vị lãnh đạo doanh nghiệp trong khu vực này”.

Quan điểm thứ nhất, với câu mở đâu bài diễn văn được các bên chờ đợi, trên thực tế, Trump đã công bố học thuyết “hậu xoay trục” của mình: nước Mỹ sẽ thiết lập cấu trúc an ninh mới, đó là an ninh “INDIO-PACFIC”. Giấc mơ “Ấn Độ-Thái Bình Dương” là nhằm để đối trọng lại “Giấc mộng Trung Hoa” với dự án trung tâm “Vành đai con đường” mà ý đồ không che đậy là ôm trọn “thiên hạ” về mình. Quan điểm thứ hai, đúng là Tổng thống Trump đã đưa ra một tầm nhìn mới của nước Mỹ về một vùng “Ấn Độ- Thái Bình Dương tự do, rộng mở”. Tuy nhiên, tầm nhìn ấy cũng mới chỉ là phác họa, còn phải xem khái niệm ấy bao gồm những nội hàm gì về thương mại, kinh tế. Đặc biệt là an ninh khu vực sẽ được thể hiện cụ thể ra sao cái platform ấy, phản ứng của các bên liên quan như thế nào.

Trung Quốc theo dõi sát diễn biến cuộc đối thoại chiến lược 4 bên - Ảnh India Today

Dấu ấn Abe trên bàn cờ mới

Những chuyển động địa-chính trị gần đây, phản ánh qua sáng kiến “Indo-Pacific” tại khu vực, phần nào cho thấy vai trò to lớn về mặt chiến lược của Nhật Bản nói chung và Thủ tướng Shinzo Abe nói riêng. Theo giới nghiên cứu, phát biểu trước quốc hội Ấn Độ vào năm 2007, ông Abe đã đề cập “một châu Á rộng lớn hơn” với sự hội tụ của hai đại dương lớn là Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Khu vực rộng lớn mà ông mong muốn bao gồm cả Mỹ và Úc, sẽ là mạng lưới cởi mở và minh bạch, cho phép người dân, dòng vốn, hàng hóa và tri thức lưu thông trong một khuôn khổ tự do và thịnh vượng cùng với vành đai bên ngoài lục địa Á-Âu. Ý tưởng lúc đó vẫn chưa được định hình rõ ràng và phải đến 5 năm sau, khi trở lại vị trí đứng đầu chính phủ, ông Abe mới nêu rõ kế hoạch về một “Liên minh kim cương” hay “Tứ giác an ninh dân chủ châu Á” để làm nền tảng cho chiến lược của mình. Liên minh này gồm Nhật Bản, Ấn Độ, Mỹ và Úc, nhằm đảm bảo an ninh tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Từ đây, hàng loạt chuyển biến thực sự được ươm mầm để tăng cường hợp tác giữa các nước liên quan, bao gồm cả quốc phòng, thương mại.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đến Đà Nẵng dự APEC 25 

Ngoài đi đầu trong chính sách an ninh, ông Abe còn là nhân tố quan trọng thúc đẩy sự hồi sinh của Hiệp định Thương mại TPP. Dĩ nhiên, TPP hiện không còn Mỹ, các nước còn lại phải đàm phán và nhượng bộ nhau để tạo ra hướng đi chung. Thủ tướng Abe đã thực hiện đúng cam kết của mình khi Nhật là thành viên đầu tiên phê chuẩn TPP phiên bản gốc, dù khi đó vẫn còn những trở ngại trong nước. Ngay sau khi Mỹ rút, Nhật cũng đi đầu trong việc tìm cách để cứu hiệp định thương mại này. Ông Abe thì tuyên bố sẽ theo đuổi đến cùng và bày tỏ mong muốn đóng vai trò dẫn dắt. Trước khi các nhà lãnh đạo 11 nước có cơ hội gặp nhau tại VN, Nhật lại tiếp tục xốc lại tinh thần cho TPP bằng vòng đàm phán ở Chiba để cùng thống nhất những nội dung sơ bộ. Trên cương vị đồng chủ trì vòng đàm phán bên lề APEC tại Đà Nẵng vừa qua, Nhật tiên phong đưa ra gói thỏa thuận cuối cùng để bộ trưởng các nước bàn thảo. Sau một loạt diễn biến được đánh giá là khó khăn và bất ngờ, cuối cùng TPP phiên bản mới, CPTPP cũng tiến được một bước dài. Mặc dù tiến trình đàm phán sẽ còn rất lâu dài, nhưng TPP được hồi sinh, chắc chắn phải kể đến sự đóng góp lớn của Nhật và bản thân ông Abe.

Cũng có ý kiến cho rằng, hiện nay chưa hội đủ thông tin để dánh giá mức độ, tầm ảnh hưởng của cả hai qua điểm nói trên. Tuy nhiên, cứ qua những phản ứng của Trung Quốc, chúng ta có thể ngửi ngay thấy cái “mùi khét” do sự cọ xát của các quan niệm giữa hai ông trùm. Trong một bài báo trên Global Times mới đây, Trung Quốc đã lên tiếng cảnh báo các nước không nên tham gia vào cái tập hợp lực lượng mới ấy để kềm chế Trung Quốc. Qua những phản ứng đầu tiên ấy, giấc mơ “Indio-Pacific” chắc chắn không phải là một thuật ngữ địa lý đơn giản. Cho đến nay, mặc dầu chính quyền Trump chưa đưa ra một đường hướng chiến lược bao trùm nào, nhưng chỉ qua bài phát biểu của Trump tại APEC 25, giấc mơ ấy nêu bật lên vấn đề chủ quyền, quan hệ tương hỗ về kinh tế, an ninh khu vực và đề cao ý thức độc lập với lời kêu gọi các quốc gia hãy thoát khỏi tình trạng nghèo đói, phụ thuộc và thân phận tôi tớ. Đây là hai giấc mơ đối chọi nhau, hai mô hình về “Trật tự thế giới” trong tương lai.

Phải thừa nhận, ở một mức độ khiêm tốn, việc “tái khỏi động” sáng kiến “Bộ tứ” (Ấn-Nhật-Úc và Mỹ) bên lề Hội nghị Cấp cấp Đông Á (EAS) sau gần một thập kỷ, cơ chế này không hoạt động, đã có những tiếng vang nhất định. “Indo-Pacific” ra đời cách đây 10 năm, nhưng thời bấy giờ do thiên thời, địa lợi chưa thuận, nên mọi chuyện tạm gác lại. Năm nay, khu vực đang căng lên như dây đàn, Hoa Đông-Biển Đông, đặc biệt là căng thẳng biên giới Trung-Ấn vừa qua… tất cả đang khuấy khu vực nóng lên một cách đáng lo ngại nên các nước phải tính toán lại. Sự do dự trước đây từ các thành viên như Ấn Độ hay Úc giảm bớt đi và ý chí can dự của các nước này vào công việc khu vực ngày càng gia tăng trước sự trỗi dậy không mấy hòa bình của Bắc Kinh. Tóm lại ở đây bắt đầu hình thành một không gian mới cho sự hợp tác chiến lược giữa các nước trong bối cảnh sự can dự của Mỹ giảm dần. Trump đã phải rót Whisky vào bình Sake của Nhật. Ở đây có vấn đề Bình Sake cũ nhưng rượu mới!

Sự lựa chọn của Việt Nam

Trang Times of India mơi đây cho biết Trung Quốc lo ngại Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc muốn thông qua việc tổ chức đối thoại chiến lược 4 bên để cùng hợp tác làm suy giảm ảnh hưởng quốc tế của Trung Quốc. Dư luận quốc tế đã có những quan tâm ban đầu về vai trò của ASEAN trong “Bộ tứ”. Trước mắt, ASEAN chắc chắn còn giữ khoảng cách đối với “Bộ tứ”. Nếu tính cả ASEAN, Bộ Tứ có thể thành “Ngũ hổ”. Những ngày ấy chắc còn xa. ASEAN đang tan đàn xẻ nghe vì chính sách “chia để trị” của Trung Quốc. Hãy xem điều gì đang xẩy ra ở Campuchia, đang xẩy ra với quan điểm của Campuchia và Lào về Biển Đông?... Đấy là hai người anh em vẫn được coi là “kề vai sát cánh” với Việt Nam trong công cuộc gây dựng nền độc lập, chống lại diệt chủng và các thế lực ngoại bang… Chưa nói tới Philippines của Tổng thống Duterte sau khi cất cái “Sổ Đỏ” mất bao nhiêu công mới kiếm được từ Tòa án La Haye, thì nay cũng đã hoàn toàn quay lưng lại quan điểm trước đây trong đấu tranh chống lại hành động xây cất, mở rông trái phép và quân sự hóa cao độ các đảo ở Hoàng Sa của Việt Nam và Trường Sa (đang tranh chấp giữa nhiều nước ASEAN). Việt Nam hiện đang quyết tâm làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng với Nhật Bản, kỷ niệm 10 năm có quan hệ đối tác chiến lược với Ấn Độ. Với Úc, trên nền tảng đối tác toàn diện tăng cường, ngày 10/11 vừa qua, hai nước tuyên bố sẽ sớm nâng cấp quan hệ hai nước lên đối tác chiến lược. Trên cơ sở là những đối tác chiến lược của nhau, Việt Nam chắc chắn sẽ được “Bố tứ” chia sẻ sáng kiến chiến lược nói trên.

Vật đổi sao dời nên có thể Việt Nam sẽ phải tính toán lại nhiều thứ. Nhưng Việt Nam cũng đang vật vã để chống lại nhiều can nhiễu khác. Các nhà nghiên cứu quốc doanh năm nay đã phải thừa nhận, Việt Nam đang bị “bao vây chiến lược”. Từ cách đây hai năm, đã có những cảnh báo về tình thế “tứ bề thọ địch” của quốc gia. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cũng phát biểu công khai: “Môi trường đối ngoại chiến lược đang nổi lên nhiều thách thức chưa từng có, tác động trực tiếp đến lợi ích an ninh và phát triển của đất nước ta”. Nhận thức như vậy là tương đối thống nhất giữa các “lề”. Đấy là chưa nói nếu theo dõi các cuộc chất vấn tại Quốc hội vừa qua và các tranh luận trên mạng xã hội… bao nhiêu vấn đề nóng đang được đặt ra cho chính phủ. Tuy nhiên, khu vực “Ấn Độ-Thái Bình Dương” là một vấn đề hệ trọng, nhất là trong khi học thuyết an ninh của Việt Nam vẫn là “Ba Không”, nhưng lại “muốn làm bạn với tất cả…”. Nghe như một nghịch lý. Nhưng lịch sử Việt Nam đương đại là gì nếu như không phải là sự hóa giải các nghịch lý trên con đường thoát hiểm của cả dân tộc…

Có thể nói, đằng sau ý tưởng liên kết 4 bên này là tạo dựng cuộc chơi địa-chính trị mới, rộng lớn hơn nhằm bảo toàn và thực hiện tốt hơn những lợi ích chiến lược mà cả 4 nước đang hướng đến. Nhiều khả năng, một mạng lưới gồm nhiều sáng kiến hợp tác an ninh song phương và đa phương sẽ phát triển nhanh chóng trong tương lai gần. Như vậy, dường như một “bàn cờ mới” ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương đang được sắp xếp lại. Và dự kiến một cán cân chiến lược mới sẽ nổi lên nhằm định hình và định hướng nhiều vấn đề chính trị và kinh tế của một khu vực rộng lớn. Đương nhiên, mức độ tác động và ảnh hưởng của mối liên kết này đến đâu còn phụ thuộc vào sự hợp tác giữa Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Úc trong thời gian tới. Chưa biết có phải là để hưởng ứng “Indo-Pacific” hay không, nhưng mới đây nhất, Việt Nam đã công khai ba việc mà trước đây một vài năm ít ai có thể hình dung được. Thứ nhất, về kinh tế, ký hợp đồng 12 tỷ USD mua sản phẩm của Mỹ; Thứ hai, về quân sự, hoan nghênh hàng không mẫu hạm Mỹ lần đầu tiên tới Cam Ranh của Việt Nam trong năm 2018 và khẳng định kế hoạch hợp tác quốc phòng Việt-Mỹ trong giai đoạn 2018-2020; Thứ ba, về chính trị, ngoại giao, đã chủ động dàn xếp mời Trump ra Hà Nội, thăm cấp nhà nước, mở quốc yến, họp báo trong khuôn viên Phủ Chủ tịch, ra Tuyên bố chung một ngày trước khi ông Tập cũng từ Đà Nẵng tới./.

Theo Baovannghe

Luật sư tư vấn miễn phí

Gọi ngay
0902818158- 0906834543
0906834543
0902818158

Tin pháp luật

CÁC ĐỐI TÁC

  • Nhà Đất Phúc An Khang
  • The Diplomat
  • The NewYork Review of Book
  • CogitAsia
  • Reuters
  • Viet Studies
  • The NewYork Times
  • TIME
  • Bloomberg Bussiness