Lời bình : Hôm nay 7/8/2020  nhằm 20/7 Giáp thân/ Canh Tý  đã qua Lập thu vào Xử thử là dần vào Trung Thu .

Những tin tức của giữa năm Canh Tý  ngày càng làm rõ dần là Sắp có những Đại sự biến  nối tiếp Đại dịch Virus . Các Đại sự ấy là từ Đại dịch hay đã tích lũy lâu ngày nhân lúc biến động bởi Đại dịch mà bùng phát .Ví dụ Căng thẳng giữa Mỹ Trung ,Sự Mâu thuẫn gay gắt  khó thỏa hiệp  giữa các lực về Địa chính trị ,Địa kinh tế  sau Thế giới đơn cực  1990 , Sự tích tụ các yếu tố gây biến đổi khí hậu trong 100 năm qua  v.v 

  Cách nay hơn 1 năm Thời báo Hoàn cầu (Trung Quốc) ngày 03/07/2018 đăng xã luận dưới tiêu đề “Có lẽ chúng ta đang ở vào đêm trước cuộc biến động lớn của thế giới”. 

 Phải chăng thế giới đang ở vào đêm trước một cuộc biến động lớn?  Xem ra rất có khả năng như vậy. Xác suất cuộc chiến tranh thương mại toàn cầu do chính phủ Trump gây ra cuối cùng sẽ trở thành hiện thực đang ngày càng cao, điều đó sẽ làm thay đổi nhận thức của các nước về trật tự thế giới và tính chất mối quan hệ quốc tế trong thế kỷ 21, tiếp đến sẽ đem lại một loạt phản ứng dây chuyền.

 Không thể coi cuộc chiến tranh thương mại là thứ từ trên trời rơi xuống. Tiến trình toàn cầu hóa vốn dĩ do phương Tây chủ đạo trải qua quá trình phát triển đã đem lại một số thay đổi có tính cấu trúc mà phương Tây lúc đầu chưa dự kiến tới, trong đó có sự trỗi dậy của các thị trường mới nổi như Trung Quốc, Ấn Độ v.v… Mỹ cho rằng những thay đổi ấy đã làm suy yếu địa vị ưu thế tuyệt đối của họ và mong muốn đơn phương sửa đổi quy mô lớn các quy tắc kinh tế toàn cầu.  

Các cuộc chiến tranh truyền thống đều được gây ra bởi dã tâm cộng với tâm lý cầu may, chúng khó có thể giữa chừng dừng lại để ngừng tổn thất, xem ra có vẻ phi lý trí nhưng nó có quy tắc nội tại của nó. Một khi chiến tranh thương mại toàn cầu đã nổ ra thì rất có thể cũng sẽ như thế.

 Đầu năm 2020   trên tờ tạp chí   Foreign Affairs, Jan/Feb 2020.  Elbridge A. Colby & A. Wess Mitchell,  đã đăng xã luận  Thời đại canh tranh của Đại cường “The Age of Great-Power Competition”,  

" Hoa Kỳ đang bước vào một cuộc tranh đấu lâu dài nhằm quyết định kẻ sẽ vận hành thế giới trong thế kỷ 21. Giai đoạn tới đây sẽ càng khó dung thứ cho sự tự mãn và thiếu chuẩn bị. Nhận thức thực tế này đã đưa đến một quá trình đánh giá lại các ưu tiên quân sự, kinh tế, và ngoại giao của Mỹ, điều cần tiếp tục được nối tiếp bởi các chính quyền tương lai.

Thực hiện mục tiêu này sẽ yêu cầu những đánh đổi và hy sinh đau đớn. Nó đồng nghĩa với việc từ bỏ giấc mơ bấy lâu về sức mạnh quân sự tuyệt đối và các nền tảng vũ khí thiếu thích hợp, trong khi lại yêu cầu các đồng minh đóng góp nhiều hơn. Nó cũng có nghĩa là phải tăng cường lợi thế công nghệ của Mỹ trong các lĩnh vực chiến lược liên quan mà không tác động đến cam kết của Mỹ với thương mại tự do quốc tế; đồng thời tập trung nhiều hơn hẳn vào Á, Âu so với các khu vực khác. Quay lại với tâm lý tự mãn xưa cũ – khi Mỹ tự tin rằng các địch thủ sẽ cư xử chừng mực, duy trì các chính sách kinh tế gây hại cho an ninh quốc gia, và che giấu các thiếu sót nguy hiểm của các đồng minh dưới danh nghĩa thống nhất chính trị một cách giả tạo – không phải là một lựa chọn. Kể cả lựa chọn đứng ngoài cạnh tranh địa chính trị cũng không khả dĩ. Câu chuyện vẫn như ngày đó, Hoa Kỳ chỉ có thể đảm bảo an ninh và thịnh vượng của mình trong một xã hội tự do nếu họ đảm bảo được các cán cân quyền lực có lợi và chuẩn bị xã hội, nền kinh tế, và các đồng minh một cách có hệ thống cho một cuộc cạnh tranh kéo dài trước các địch thủ lớn, nhiều tiềm lực, đang quyết tâm đe dọa mục tiêu đó của Mỹ./.

Elibridge Colby từng là Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đảm trách Chiến lược và Phát triển Lực lượng từ 2017 đến 2018 và hiện là thành viên Sáng kiến Marathon.

Trong bối cảnh các xung đột, căng thẳng đang tăng nhiệt ở khắp mọi nơi, 6 tháng tiếp theo sẽ quyết định bản đồ địa chính trị thế giới có hình dáng ra sao.

Tháng 7/1945, khi chiến tranh thế giới thứ hai vừa kết thúc, lãnh đạo của Mỹ, Vương quốc Anh và Liên Xô đã tụ họp tại cung điện Hoàng gia Prussian ở Potsdam, bên ngoài thủ đô nước Đức để thống nhất về trật tự thế giới mới. Những "hạt mầm" của chiến tranh Lạnh bắt đầu được gieo xuống.

Trong khi những du khách đeo khẩu trang tới tham dự triển lãm kỷ niệm 75 năm ngày diễn ra cuộc hội nghị này, bản đồ địa chính trị thế giới lại một lần nữa được vẽ lại. Lần này, đó là hệ lụy của Covid-19, đại dịch mà Thủ tướng Đức Angela Merkel miêu tả là thách thức lớn nhất của thời kỳ hậu chiến.

Chúng ta đang bước vào nửa sau của 2020 – năm mà đại dịch càn quét thế giới. Các chính phủ phải đối mặt với 1 cuộc khủng hoảng y tế nghiêm trọng, kéo theo cả khủng hoảng kinh tế và khủng hoảng thể chế. Tồi tệ hơn nữa, các cuộc khủng hoảng ập đến ở thời điểm các xung đột địa chính trị dâng cao hơn bao giờ hết. Theo Bloomberg, những diễn biến trong 6 tháng tiếp theo sẽ quyết định thế giới thời hậu Covid-19 có hình dáng ra sao.

Những xu hướng vốn đã xuất hiện từ thời điểm trước dịch giờ đang tăng tốc và hiển hiện rõ ràng. Là 1 cường quốc mới trỗi dậy ngoạn mục, cách hành xử của Trung Quốc ngày càng quyết đoán và mạnh mẽ hơn, mới đây đã xảy ra một số mâu thuẫn với nhiều nước từ Canada đến Australia. Trong khi đó, Mỹ - cường quốc vẫn ở vị trí đứng đầu suốt từ hội nghị ở Potsdam đến nay, đang có quá nhiều vấn đề nội bộ cần phải giải quyết khi mà diễn biến dịch bệnh ở đây ngày càng nghiêm trọng, gây ra những tổn thất kinh tế nặng nề ngay trước thềm cuộc bầu cử Tổng thống sẽ diễn ra vào tháng 11 tới.

"Rất nhiều vấn đề mang tính cấu trúc trong trật tự quốc tế đang ngày càng hiển hiện rõ ràng hơn", Rory Medcalf, chuyên gia đang công tác tại ĐH Quốc gia Australia nhận xét.

Với quá nhiều áp lực xuất hiện cùng lúc, từ thất bại của người lãnh đạo đến tình trạng thiếu hụt niềm tin trong thời đại thông tin giả tràn lan như hiện nay, "tất cả tạo thành 1 cơn bão hoàn hảo", ông nói. "Chúng ta sắp đối diện với 1 bài kiểm tra lớn: liệu có thể vượt qua 6-18 tháng tới mà không có cuộc khủng hoảng nào nổ ra hay không".

75 năm trước, "ngòi nổ" là xung đột giữa Moscow và Washington với hai hệ tư tưởng hoàn toàn trái ngược. Liên Xô, dưới sự lãnh đạo của Josef Stalin, đã nổi lên từ thế chiến như 1 cường quốc; trong khi cựu Tổng thống Harry Truman trước đó đã phô diễn sức mạnh quân sự và công nghệ của Mỹ bằng cách dội bom nguyên tử xuống 2 thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản.

Tháng 11 năm ngoái, cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger đã cho rằng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc hiện nay giống như "thời kỳ đầu" của 1 cuộc chiến tranh lạnh. Nhà sử học nổi tiếng Niall Ferguson thì cho rằng thế giới thực ra đang ở trong chiến tranh lạnh. Nhận xét này còn gây nhiều tranh cãi, nhưng hầu như tất cả mọi người đều đồng ý rằng kể cả nếu ông Joe Biden trở thành Tổng thống Mỹ cũng không thể đảo ngược sự xuống dốc của quan hệ Mỹ - Trung.

Đối với Medcalf, tác giả cuốn sách "Indo-Pacific Empire" viết về sự đối đầu chiến lược trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, hiện tại vấn đề quan trọng nhất không chỉ là Mỹ phản ứng như thế nào với sự trỗi dậy của Trung Quốc, mà cả chuyện những nước như Ấn Độ, Australia, Nhật Bản và châu Âu chuẩn bị như thế nào để bảo vệ trật tự thế giới.

Hiện nay không hề có diễn đàn nào để tranh luận về hình dáng của thế giới hậu Covid. G7 đang ở trong tình trạng lấp lửng trong khi nước chủ nhà năm nay là Mỹ vẫn đang tranh luận ai nên là thành viên của tổ chức này. Kế hoạch về hội nghị tháng 9 sẽ bao gồm cả các lãnh đạo EU và Trung Quốc đã bị hoãn vô thời hạn.

Liên hợp quốc, tổ chức ra đời năm 1945 với sứ mệnh ngăn chặn những cuộc chiến tranh trong tương lai, ngày càng mờ nhạt. Đầu tháng 7, Nga và Trung Quốc – 2 trong số 5 thành viên có quyền phủ quyết của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc lại bất đồng về vấn đề Syria và khiến 1 nghị quyết đi vào ngõ cụt.

Trong khi đó, Trung Quốc đột ngột mâu thuẫn với nhiều bên: với Australia về nguồn gốc virus corona chủng mới, với Canada về vụ giam giữ "công chúa Huawei" Mạnh Vãn Chu và với Ấn Độ về tranh chấp biên giới. Nhật Bản và EU cũng đang ngày càng giảm phụ thuộc vào Trung Quốc sau khi Covid-19 buộc các lãnh đạo doanh nghiệp phải thay đổi suy nghĩ về chuỗi cung ứng. Đức và Australia là 2 trong số nhiều nước kích hoạt hoặc thắt chặt các quy định để tự bảo vệ bản thân trước những khoản đầu tư mang nhiều tính toán của Trung Quốc.

Theo William Choong, giáo sư tại Viện nghiên cứu ISEAS Yusof Ishak (Singapore), 1 cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc hoặc giữa Nhật Bản và Trung Quốc hoàn toàn có thể biến thành 1 cuộc xung đột trên diện rộng. Lịch sử cho thấy điều đó sẽ kéo theo nhiều hệ lụy không mong muốn, mà hội nghị Potsdam chính là ví dụ tiêu biểu.

Chỉ trong 16 ngày, Truman, Stalin và cựu Thủ tướng Anh Winston Churchill đã quyết định vận mệnh của nước Đức, tranh cãi về biên giới phía Tây của Ba Lan và đưa ra nhiều quyết định tác động sâu sắc đến cả những nơi xa xôi như Trung Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Đến nay đại dịch Covid-19 chưa khiến thế giới thay đổi quá nhiều nhưng đã làm bộc lộ rõ những điểm yếu cả trong trật tự thế giới và trong nội bộ các nước. Và bất cứ chỗ nào có điểm yếu, lỗ hổng, đại dịch càng khoét sâu hơn những lỗ hổng đó.

Cuộc khủng hoảng vẫn đang là nỗi ám ảnh ở khắp mọi nơi. Dịch bệnh càng kéo dài thì có 1 câu hỏi càng trở nên khắc khoải hơn: dân chúng sẽ phản ứng như thế nào với các lệnh phong tỏa lần hai, khi mà kinh tế đã kiệt quệ?

Đối với Rory Medcalf, chuyên gia đang công tác tại ĐH Quốc gia Australia, có thể so sánh thời điểm hiện nay với thời kỳ những năm 1930, tức trước khi chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra. "Cơn bão đang dần tích tụ, chỉ là chúng ta không biết cơn bão trông sẽ như thế nào hay bão sẽ ập xuống bằng cách nào mà thôi".

Tham khảo Bloomberg

Thu Hương - Theo Tổ Quốc