Theo Sở Xây dựng TP HCM, những năm gần đây, nhu cầu nhà ở ngày càng tăng vì trung bình cứ 5 năm, TP lại đón nhận thêm 1 triệu người dân. Hiện nay, các dự án nhà ở xã hội và nhà giá rẻ gặp nhiều khó khăn, không đáp ứng đủ nhu cầu. Do đó, nhiều nhà ở riêng lẻ đã được "hô biến" thành khu nhà cho thuê, không bảo đảm an toàn, an ninh cũng như PCCC.

Phải có cửa sổ và khu vệ sinh riêng

Những khu nhà trọ như trên xuất hiện nhiều nhất là ở các quận - huyện: Bình Tân, Thủ Đức, Hóc Môn, Bình Chánh... Đặc điểm chung là chủ nhà xin giấy phép xây dựng nhà ở, sau đó ngăn vách, trổ cửa để chia nhỏ thành nhiều căn phòng cho thuê. Đơn cử như dự án Vietnam House Tower (phường Linh Đông, quận Thủ Đức), dù chủ đất chỉ có giấy phép làm nhà 3 tầng nhưng khi xây dựng lại biến thành 100 phòng với diện tích 14-26 m2/phòng và cho người vào ở.

Chỉ mất 3 ngày, bà Lê Thị Tính (quận Bình Tân, TP HCM) đã có thể hoàn tất các thủ tục xin giấy phép xây dựng dãy nhà trọ trên đường Hồ Văn Long

Trước thực trạng trên, sau thời gian nghiên cứu, Sở Xây dựng TP HCM đã ban hành hướng dẫn làm nhà trọ đáp ứng nhu cầu tạm cư đối với người lao động không có điều kiện mua nhà. Theo hướng dẫn này, nếu quy mô nhà trọ nhỏ, chủ nhà sẽ không cần thành lập công ty và đăng ký kế hoạch xử lý môi trường mà chỉ cần làm các bước như công trình nhà ở bình thường. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là mỗi phòng phải có diện tích trên 10 m2, cao ít nhất 2,7 m; phải có cửa đi, cửa sổ bảo đảm yếu tố thoáng gió và ánh sáng tự nhiên. Nếu là nhà tập thể thì phải bảo đảm mỗi người có một ổ cắm điện; khi xây dựng nhà vệ sinh khép kín phải có tường ngăn cách với phòng ngủ. Trường hợp xây nhà liền kề thấp tầng để cho thuê có thể sử dụng khu vệ sinh chung cho nhiều phòng ở nhưng phải bố trí khu vệ sinh riêng cho nam và nữ.

Ông Lê Hòa Bình, Giám đốc Sở Xây dựng TP HCM, khẳng định mục đích ban hành hướng dẫn trên là để các hộ gia đình, cá nhân dễ dàng xây nhà trọ cho thuê nhưng vẫn bảo đảm quy định pháp luật hiện hành. "Đây cũng là giải pháp nâng cao chất lượng các khu nhà trọ. Đặc biệt, xóa dần các khu nhà trọ không bảo đảm kết nối hạ tầng và an toàn trong công tác PCCC, vệ sinh môi trường đang ngày càng nhiều ở TP HCM" - ông Lê Hòa Bình nhấn mạnh.

Có chuẩn dễ quản, dễ làm

Có mặt tại đường Hồ Văn Long, quận Bình Tân, phóng viên ghi nhận 3 khu nhà trọ đang xây dựng theo quy chuẩn hướng dẫn của Sở Xây dựng TP HCM. Các phòng trọ ở đây có diện tích bên dưới khoảng 12 m2; đều có cửa sổ và nhà vệ sinh riêng, phía trên nhà vệ sinh là gác lửng diện tích 6 m2, vì vậy, tổng diện tích căn phòng khoảng 18 m2, phù hợp với 3 người ở.

Bà Lê Thị Tính, chủ 1 trong 3 khu nhà trọ nêu trên, cho biết cách đây 2 tháng, bà xin phép xây dựng theo kiểu làm khu nhà trọ thấp tầng và gặp rất nhiều khó khăn. Khi liên hệ UBND quận, bà được yêu cầu áp dụng theo Luật Nhà ở 2014 và thủ tục thành lập công ty, xin cấp phép dạng nhà ở xã hội cho thuê. Tuy nhiên, sau đó, nhờ hướng dẫn mới ban hành của Sở Xây dựng TP HCM nên thời gian từ thiết kế bản vẽ đến làm thủ tục xin phép chỉ mất 3 ngày.

"Không ngờ thủ tục đơn giản và nhanh đến vậy. Xây theo chuẩn mới ban hành tuy có bị ít đi số lượng phòng nhưng thực sự rất thuận lợi trong việc xin phép xây dựng" - bà Tính so sánh. Bà cho biết mới nộp hồ sơ xin phép xây dựng thêm một khu nhà trọ khác trên cùng địa bàn.

Theo ông Nguyễn Văn Phụng, Bí thư Huyện ủy Bình Chánh, hướng dẫn trên của Sở Xây dựng TP HCM đã gỡ khó cho địa phương rất nhiều. Tại Bình Chánh, xã Vĩnh Lộc A và Vĩnh Lộc B có tỉ lệ dân nhập cư ngày càng tăng, trong khi diện tích đất để xây nhà chỉ đáp ứng 60%. Thêm vào đó, các khu quy hoạch dự án nhà ở vẫn đang kéo dài, chưa thực hiện được. Do đó, rất nhiều người đã liều xây nhà, nhà trọ không phép, sai phép.

"Việc ban hành hướng dẫn xây dựng các khu nhà trọ đã đáp ứng nhu cầu nhà ở và giảm bớt chuyện xây dựng không phép, sai phép ở địa phương" - ông Nguyễn Văn Phụng nhận xét.

Đại diện Phòng Quản lý đô thị quận Tân Phú cho biết nhiều khu nhà trọ tồn tại hàng chục năm trên địa bàn đã xuống cấp, biến thành các khu "ổ chuột". "Việc ban hành hướng dẫn để cấp phép xây dựng các khu nhà trọ theo chuẩn sẽ bảo đảm được an toàn về PCCC và tạo ra quỹ nhà trọ nhằm giảm bớt giá thuê để người dân có được nơi tạm cư ổn định là việc làm kịp thời" - ông nhìn nhận.

Theo ông Phan Trường Sơn, Trưởng Phòng Phát triển nhà và Thị trường BĐS - Sở Xây dựng TP HCM, trước đây, Bộ Xây dựng đã ban hành thông tư hướng dẫn việc phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Tuy nhiên, nhiều chủ nhà và các địa phương vẫn còn lúng túng trong quá trình xin thủ tục và cấp phép. Vì vậy, việc Sở Xây dựng TP HCM ban hành hướng dẫn trên đã hóa giải những khúc mắc vừa nêu.