Robot biểu diễn sản xuất tại một triển lãm ở Đại Liên, Trung Quốc

Tự động hóa là xu thế chung của các nền kinh tế trong thời đại đòi hỏi năng suất cao, trong khi công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển chóng mặt. Tuy nhiên, để cho máy móc, robot đảm nhận công việc của con người cũng gây ra nguy cơ như tỷ lệ thất nghiệp tăng, buộc giới hữu trách lẫn người lao động phải tìm hướng thích ứng.

Hồi tháng 3, Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (trụ sở tại Paris, Pháp) công bố kết quả nghiên cứu mới cho thấy 14% lượng việc làm tại 32 nền công nghiệp trên thế giới sẽ sớm do AI đảm nhận. Chẳng hạn như người máy lau dọn hoặc phần mềm thay thế người phiên dịch và phân tích dữ liệu. Một nghiên cứu của 2 nhà khoa học thuộc Đại học Oxford (Anh) là Carl Frey và Michael Osborne thậm chí kết luận rằng 47% số việc làm tại Mỹ có nguy cơ bị máy móc chiếm trong vài chục năm tới.

Theo tạp chí Nikkei Asian Review, dù các nghiên cứu chủ yếu được thực hiện ở các nước phương Tây nhưng xu hướng nói trên cũng có tác động mạnh đối với châu Á, khu vực đang tăng trưởng mạnh về sản xuất công nghiệp, vì những công việc tay nghề thấp được xem là một trong những nghề dễ bị ảnh hưởng nhất từ quá trình tự động hóa.

Quá trình tự động hóa được cho là đe dọa không chỉ người lao động trong ngành sản xuất tại các nước chuyên xuất khẩu như Trung Quốc, Malaysia hay Thái Lan mà còn tại những nước đang trong giai đoạn phát triển công nghiệp bước đầu như Campuchia hay Myanmar. Việc máy móc đảm đương phần việc của con người tại châu Á được dự đoán sẽ gây tác động sâu rộng, làm mất đi kế sinh nhai của người lao động chuyển đổi từ nông nghiệp sang làm việc trong các xí nghiệp với mong muốn vươn lên từ tầng lớp thu nhập thấp lên thu nhập trung bình.

Trong những năm gần đây, Hãng điện tử Foxconn, tên thương mại của Tập đoàn Hon Hai Precision Industry (trụ sở tại Đài Loan) chuyên lắp ráp điện thoại iPhone, đã thay thế hàng chục ngàn công nhân bằng máy móc, qua đó xóa bỏ nhận định cho rằng những công việc tỉ mỉ trong dây chuyền lắp ráp điện thoại thông minh sẽ khó có thể được cơ khí hóa. Hồi tháng 2, Công ty Innolux tại Đài Loan chuyên sản xuất màn hình LCD cũng thông báo kế hoạch tự động hóa 1/5 khối lượng công việc, theo Nikkei Asian Review. Còn tại những nước có thế mạnh về gia công may mặc như Việt Nam hay Bangladesh, các loại thiết bị mới như máy may tự động (sewbot) sẽ sớm trở thành “đối thủ khó chịu” của công nhân.