Yasser Arafat, người sáng lập Tổ chức giải phóng Palestine năm 1964 (PLO), là người xuất hiện rất nhiều trên báo chí Việt Nam, từ khi tôi còn bé. “Việt Nam là tổ quốc của tôi”, “tôi là học trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh”…, Arafat ủng hộ Việt Nam đánh Mỹ, từng nói những câu như vậy trong khoảng hơn 10 lần đến Việt Nam.

Với những gì được nghe, hồi bé tôi nghĩ Arafat giống như Fidel Castro ở Cu Ba, với nghị lực phi thường của một anh hùng giải phóng dân tộc với dáng vóc ấn tượng không lẫn vào đâu được. Sau này, khi tìm hiểu về chính trị quốc tế, thì tôi thấy Arafat không hoàn toàn như những gì mình cảm nhận. 

*Trước chiến tranh Thế giới thứ 2, Palestine là một vùng đất không có tư cách của một đất nước độc lập. Vùng đất chật hẹp này là nơi thuỷ tổ của người Ả Rập và người Do Thái cùng sinh sống, có lịch sử đau thương triền miên bởi sự xâm chiếm, đô hộ và xua đuổi của các quốc gia cổ đại, đến sự cai trị của đế chế Ottoman và sau đó là Anh Quốc.

Hàng triệu người Do Thái phải đau khổ trên hành trình rời xa nơi chôn rau cắt rốn của cha ông họ tứ tán khắp hành tinh nhưng luôn mang trong trái tim lời thề phục quốc. Đức Quốc Xã khởi động Thế chiến 2, săn lùng và tiêu diệt người Do Thái trên khắp lãnh thổ Châu Âu, Adolf Hitler phát động cuộc diệt chủng và giết 6 triệu người Do Thái. Bi kịch đẫm máu nhất của dân tộc cũng là “chuông nguyện hồn ai” hối thúc những người Do Thái quyết tâm “trở về”.

Cuối năm 1947, với Nghị quyết số 181, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thống nhất chia vùng đất Palestine thành hai nhà nước: một của người Ả Rập và một của người Do Thái. Nhưng khi ấy, thế giới A Rập (bao gồm các quốc gia bên cạnh vùng đất Palestine) kịch liệt phản đối, đã phát động cuộc chiến tranh toàn diện nhằm tiêu diệt nước Israel của người Do Thái.

Nên nhớ, sự ra đời của Nhà nước Israel được cả 2 cường quốc lớn nhất là Mỹ và Liên Xô lập tức công nhận.

Trong hơn 7 thập kỷ qua, liên minh Ả Rập (có lúc được Liên Xô ủng hộ) đã tiến hành nhiều cuộc chiến tranh lớn nhỏ nhằm vào Israel. Và Israel thì luôn thắng lợi và mỗi lần sau cuộc chiến, lãnh thổ của họ lại được mở rộng thêm, đặc biệt là sự kiểm soát đối với Jerusalem.

*Jerusalem là vùng đất thánh, nhưng oái oăm là nó lại vùng đất thánh tối quan trọng với cả 3 tôn giáo: Hồi giáo, Cơ Đốc giáo và Do Thái giáo. Người Do Thái khẳng định rằng đây là vùng đất linh thiêng nhất của họ, nơi đặt các đền thờ và là thủ đô của nhà nước Israel cổ đại. Còn với người Hồi giáo, đây là nơi Mohammad tiên tri đã thực hiện hành trình đêm đến thiên đường.

*Khi Arafat lập ra PLO, ông cùng các cộng sự phải sống lưu vong bên ngoài lãnh thổ Palestine, xây dựng lực lượng, với mong muốn tiêu diệt nhà nước Israel để thành lập nhà nước Palestine của người Hồi giáo Ả Rập. Nhưng chống lại Israel không chỉ có PLO mà còn nhiều lực lượng Hồi giáo khác.

Trong các phương pháp tiến hành đấu tranh của các lực lượng chống Israel, đáng sợ nhất là những cuộc tấn công khủng bố: đánh bom liều chết, bắt cóc máy bay, thảm sát, áp sát yếu nhân… Điển hình là vụ bắt cóc và giết hại 11 vận động viên Israel tại thế vận hội mùa hè 1972 ở Đức và vụ thảm sát vào thường dân năm 1978.

Các lực lượng chiến đấu của người Hồi giáo Palestine chống lại Israel đều không có nguồn lực kinh tế nào đáng kể ngoài tiền tài trợ và sự tiếp tay từ bên ngoài. Mục đích của các thế lực viện trợ không phải bao giờ cũng đồng nhất, mục tiêu của các tổ chức của người Hồi giáo Palestine không phải bao giờ cũng thống nhất.

Năm 1993, với sự trung gian có thiện chí của nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế, Hiệp định Oslo đã cho phép PLO thành lập nhà nước Palestine ở khu vực Bờ Tây của dải Gaza, hai bên công nhận tư cách pháp nhân của nhau. Nhưng đúng lúc này, tổ chức thánh chiến Hamas của người Hồi giáo Palestine lại phản đối Hiệp định, phản đối PLO, khởi động cuộc chiến nhắm vào Israel.

Trong “nội bộ” người hồi giáo Palestine, lực lượng PLO của Arafat (sau này lãnh đạo bởi Mahmoud Abbas, hiện là đương kim Tổng thống Palestine) chưa bao giờ hoà thuận, từng tương tàn đẫm máu tại dải Gaza với hậu quả là hàng ngàn xác chết.

Cuộc chiến hiện tại giữa Hamas phát động nhằm vào Israel, vì vậy, còn là một động thái chính trị “nội bộ” của người Hồi giáo Palestine, trong cuộc tranh giành sức ảnh hưởng và quyền lực. Đánh nhau, cũng là một cách để các tổ chức Hồi giáo Palestine tồn tại.

*Kể từ khi thành lập, Israel luôn nhận được sự hậu thuẫn của Mỹ và một số quốc gia đồng minh Châu Âu. Nhưng họ không phải là những người đi xin tài trợ để sống và đánh nhau. Người Do Thái với phẩm chất vượt trội và nghị lực phi thường của mình đã xây dựng nên một quốc gia hùng mạnh trên mảnh đất nhỏ, khô cằn và dân số hiện tại chưa đến 10 triệu người.

(Muốn đọc đất nước Israel phát triển như thế nào, xin tra google, tút này đã quá dài và tôi gõ mỏi tay quá rồi).

Hình minh hoạ trong tút này chụp ở Tel Aviv, hàng ngàn quả tên lửa Hamas phóng vào thành phố kinh tế quan trọng nhất của Israel, phần lớn trong số đó đều bị đánh chặn bởi “lướn an ninh” được người Do Thái thiết lập. Kể từ tháng 7-2003, Israel bắt đầu xây dựng hàng rào an ninh hiện đại với trí tuệ nhân tạo để chống các hoạt động tấn công khủng bố.

Tôi đã đọc, tìm hiểu sự hình thành và phát triển nhiều dân tộc khác nhau trên Trái đất, thực sự cảm động và cảm phục nghị lực phi thường và trí tuệ siêu việt của người Do Thái, cùng với ý chí phục quốc vĩ đại của họ.

*Như trên đã nói, cuộc chiến của Israel với Palestine là cuộc chiến với cả một liên minh Hồi giáo lớn mạnh xung quanh họ, bao gồm Jordan, Ai Cập, Syria, Lebanon… Nhưng qua thời gian, các quốc gia Ả Rập cũng dần bị phân hoá. Gần đây, Israel ngày càng có quan hệ thân mật hơn với một số nước vùng Vịnh như UAE, Bahrain.

Với những dấu (*) tôi liệt kê ở trên, hẳn là bạn đọc cũng đủ hiểu vì sao cuộc chiến Israel – Palestine là cuộc chiến liên hồi và nhiều khả năng không có hồi kết, cho dù cửa miệng của các chính trị gia ở khắp nơi đều nói đến hai chữ “hoà bình”.