Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Giờ Trung Quốc hiện đang khởi động trước dự báo năm 2025 nước họ sẽ vượt qua Mỹ, trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới. But to my way to all the way, is not easy, the main people Trung Quốc ngày càng nhận ra điều đó.

Nhà kinh tế nổi tiếng Trung Quốc Long Vĩnh Đồ (Long Yong-tu, sinh năm 1945), Thứ trưởng Ngoại thương, Nguyên trưởng đoàn đàm phán WTO của Trung Quốc, có nhắc lại chuyện ông đọc trên báo Australia một bài viết ra 3 câu hỏi về Trung Quốc.

Ba câu hỏi nó khác gì gáo nước lạnh lên đầu vị trí Thứ trưởng họ Long; which is :

1. Đến bao giờ mới có chuyện tình hoa phần lớn các nước trên thế giới đều gửi con của họ sang Trung Quốc học chứ không gửi sang Mỹ hay châu Âu?
2. Đến giờ mới có chuyện lớn của các nước, nhất là giới trẻ, đều xem phim Trung Quốc, nghe nhạc Trung Quốc và đọc sách Trung Quốc?
3. Đến bao giờ những người sử dụng trên toàn cầu khi mua hàng sẽ chọn mua hàng Trung Quốc chứ không phải hàng Mỹ hay châu Âu?

Ông Long Vĩnh Đồ cho rằng 3 vấn đề này đánh trúng “khe rãnh” trong sự phát triển kinh tế của Trung Quốc. Chỉ bao giờ nền kinh tế Trung Quốc phối hợp được sức mạnh với sức mạnh cứng thì Trung Quốc mới thực sự có ảnh hưởng trên thế giới. Rõ ràng, sức mạnh mềm của nước này hiện nay không có sức mạnh cứng , cho nên nói chuyện Trung Quốc nhanh chóng hoặc mạnh mẽ là chuyện khá xa vời.

Khái niệm sức mạnh phần mềm (Soft power) do Joseph Nye nêu ra bao gồm sức mạnh trên nhiều mặt văn hóa, giáo dục, môi trường pháp lý, năng lực quản trị của Nhà nước, hình ảnh của dân tộc, vv… Dễ thấy, sức mạnh, sức thu hút của Trung Quốc trong các lĩnh vực, nhất là văn hóa, khá yếu. Thế giới còn lạ lẫm với văn hóa truyền thống Trung Quốc mà đại diện là nhân vật Khổng Tử cùng mấy bộ tiểu thuyết cổ như Tam Quốc diễn nghĩa, Tây Du Ký, Thuỷ Hử… hoặc y học cổ truyền Trung Y. Các học thuyết tư tưởng Khổng Mạnh, Lão Tử, Mặc Tử, v.v.

Lãnh tụ Singapore Lý Quang Diệu nói, có một Trung Quốc không bao giờ nhanh chóng. Đó là tiếng Anh  : người dùng tiếng Anh còn người Trung Quốc thì không. Meta English là thứ yếu của ngôn ngữ được sử dụng trong giao dịch kinh tế, thương mại và khoa học kỹ thuật. Vì thế từ thập niên 1960, ông Lý đã thực thi chủ trương công chức Singapore phải biết tiếng mẹ đẻ và tiếng Anh. Mới nhiều người phản hồi chủ trương này của ông Lý, nhưng bây giờ cả thế giới cũng khen ngợi ông có tầm nhìn, nhờ đó Singapore mới tiến nhanh như thế.

Một điểm khác của Trung Quốc là thiếu tài nguyên. Ai cũng biết hiện nay nước này nhất thế giới ngoại tệ dự trữ - hơn 3 tỷ USD, chưa nắm giữ hơn 1000 tỷ USD Trái phiếu Chính phủ Mỹ. Thế nhưng, Trung Quốc chẳng khác gì bà già được con cháu gửi cho nhiều tiền mà chẳng biết dùng tiền đâu để đầu tư vào đâu. Bà lão không biết chứng khoán, cũng không biết kinh doanh nhà đất, lại vô danh sách ngoại tệ; cô ấy trả tiền gửi tất cả vào ngân hàng, dù biết rằng làm thế nào chỉ thiệt hại cho mình, lợi nhuận cho ngân hàng thôi. Trung Quốc hiện nay số ngoại tệ tương đương hơn một phần ba lượng ngoại tệ dự trữ của nước mình đi mua công trái Mỹ để hưởng lãi suất phần trăm mỗi năm, thì chỉ có lợi cho tôi, vì tôi thiếu tiền thì lại được Trung Quốc chủ động cho vay.

Tại sao Trung Quốc cứ khư khư bọc tiền mà không đầu tư vào những dịch vụ kinh doanh ê hề trên thị trường tài chính quốc tế, nhất là những dịch vụ mua lại các công ty lớn bị phá sản?

“ Chúng ta không thể hôm nay mua công ty Morgan Stanley, ngày mai mua công ty Lehman Brothers; Bởi lẽ, chúng tôi không có nhân tài làm nổi những công việc đó ! ” - Long Vĩnh Đồ giải thích.

Tư vấn trên chính trường tài chính là việc vô cùng khó khăn, nếu dại dột là mất hàng tỷ đô la như chơi. Năm 2009, khi công ty đầu tư Lehman Brothers xin phá sản, một số công ty lớn của Trung Quốc bao gồm Bảo hiểm Bình An đã định bỏ 1,6 Tỷ USD mua lại Lehman, nhưng không đi tới cùng vì sợ “hố” . Hiện nay, không ít công ty lớn của Trung Quốc đang sử dụng Giám đốc điều hành (CEO) hoặc Giám đốc tài chính (CFO) người phương Tây. Tập đoàn hạn chế Máy tính lớn nhất Trung Quốc là Lenovo Group Ltd, năm 2005 mua lại bộ phận sản xuất máy tính cá nhân toàn cầu của công ty IBM (Mỹ), trở thành nhà chế tạo máy tính cá nhân toàn cầu cầu, năm 2020 có doanh số hơn 50 tỷ USD. Năm 2005, Lenovo thuê một người Mỹ là ông Stephen Ward (người của IBM) làm Giám đốc điều hành.

Trong khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, khá nhiều công ty Trung Quốc đã sang Mỹ tìm kiếm… các chuyên gia tài chính bị thất bại.

Long Vĩnh Đồ cho biết Trung Quốc không thể dự trữ ngoại tệ bằng đồng Euro hoặc đô la Australia, vì như thế rất mạo hiểm. Ai chả biết nền kinh tế Mỹ ổn định nhất thế giới, đầu tư miễn phí vào trái phiếu Mỹ là cách đầu tư chắc ăn nhất, tiền tệ hàng năm được thanh toán sòng phẳng. Người Nhật đi trước người Trung Quốc về this đầu tư khoản. Nực cười là cuộc gọi cuối cùng, có đại biểu Quốc hội Trung Quốc thấy thế nghe vui vẻ quá đưa ra các đề xuất ngoại tệ dự trữ. Nó chia đều cho toàn dân! But the people used đô la để làm gì? Lại cất vào két sắt thôi.

Thiếu các chuyên gia tài chính giỏi tầm cỡ quốc tế là một điểm lớn yếu của Trung Quốc. Nhưng nước Mỹ lại có rất nhiều tài nguyên, chẳng hạn như khoa học công nghệ Mỹ có khả năng tạo ra những thay đổi mới rất mạnh, vì thế trong cuộc khủng hoảng tài chính từ năm 2008 cho đến nay, nền kinh tế thực của nó. My not be damage to be top, when the kinh tế châu Âu lao đao mãi không thôi.

Tạp chí “Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ” (PNAS) của Viện Khoa học Quốc gia Mỹ số ra ngày 14/5/2012 có đăng báo Mức độ hài lòng với cuộc sống của Trung Quốc 1990 -2010 (Mức độ hài lòng trong cuộc sống của Trung Quốc, 1990-2010). Báo cáo cho biết dù trong 20 năm qua kinh tế Trung Quốc phát triển nhanh chóng nhưng mức độ hài lòng với cuộc sống của người dân nước này năm 2010 lại thấp hơn 20 năm trước.

Tác giả bản báo cáo nói trên là một chuyên viên nhóm do giáo sư Richard A. Easterlin đứng đầu Đại học Nam California. Trong 4 tác giả này có một chuyên gia Trung Quốc đại lục.

Kết quả kinh tế tế phát triển nhanh mà mức độ hài lòng với cuộc sống vui vẻ, làm bản báo cáo này đưa ra chứng minh tính đúng đắn của lý thuyết Kinh tế học hạnh phúc (Hạnh phúc kinh tế học), còn được gọi là Nghịch lý Easterlin (Nghịch lý Easterlin) do Richard A. Easterlin (sinh năm 1926, giáo sư tại Đại học Nam California) lần đầu nêu ra năm 1974: Khi thu nhập tăng trưởng đến một mức nào đó thì cảm giác hạnh phúc của người dân sẽ không tăng theo thu nhập trưởng tăng trưởng. Báo cáo Easterlin tiến hành điều tra phân tích rất chi tiết, rất khoa học, có sử dụng kết quả của các đơn vị như World Values Survey, Asiabarometer, Gallup World Poll, Horizon Research Consultancy Group, Pew Research Center.

Theo chính thức thống kê, trong 20 năm từ 1990 đến 2010, GDP bình quân đầu Trung Quốc từ năm 1644 Nhân dân tệ (1 RMB tương đương 0,15 USD) tăng lên 29.748 Nhân dân tệ, tăng 18 lần, thế nhưng cảm giác hạnh phúc của người Trung Quốc lại xuống chậm đi. Đây là một vấn đề rất đáng suy nghĩ.

Rõ ràng kinh tế Trung Quốc đang phát triển nhanh, GDP bình quân đầu người nước này năm 2020 tăng lên 72.447 Nhân dân tệ, tương đương 10.504 USD. Trong khi sức mạnh tăng trưởng chậm thì sức mạnh phần mềm của Trung Quốc lại tăng trưởng chậm, nhất là sức mạnh văn hóa.

Chính ông Tập Cận Bình năm 2016 từng nói “ Trên các lĩnh vực thuộc lĩnh vực học thuật, tư tưởng học thuật, quan điểm học thuật, tiêu chuẩn học thuật và lời nói may mắn, năng lực và trình độ của chúng ta không phù hợp lắm với tổng hợp quốc gia và quốc tế địa điểm của ta. ”Ông ta kêu:“ Chúng ta phải định nghĩa tự tin về đường Chủ nghĩa hội đặc sắc Trung Quốc, tự tin về lý luận, tự tin về chế độ,  nói đến cùng là phải bảo trì tự tin về văn bản. hóa ”.

Bài “Vì sao người Trung Quốc thiếu tự tin văn hóa” có nêu ra một số nhân nguyên làm nền văn hóa Trung Hòa ít có ảnh hưởng toàn cầu và do đó dân Trung Quốc không tự tin về nền văn hóa của mình. Văn học, kể cả truyền thông học tập và văn học đại học của họ, đều không có sức thu hút tương xứng trên thế giới. Trung Quốc đưa Khổng Tử ra làm nhân vật biểu tượng cho văn hóa nước mình, nhưng chính họ cũng từng dập tắt “thánh nhân”. Chữ Hán được coi là biểu trưng của văn hóa Trung Hoa cũng được chính họ phê bình tệ và được cải tiến xuống cả trăm năm. Tiếng Trung Quốc cho dù được miễn phí dạy trên toàn bộ yêu cầu đi nữa, e rằng cũng khó học mà khó sử dụng mà khó lòng chịu đựng được với ngôn ngữ toàn cầu.

Tóm lại, Trung Quốc tự nhận thấy họ phải đấu tranh lâu dài trên tất cả các mặt, sao để phát triển toàn diện nhằm phục vụ nhanh chóng.