Kênh Chợ Gạo dài 28,5 km đi qua huyện Châu Thành (Long An) và 4 địa danh của Tiền Giang là Chợ Gạo, Gò Công, Gò Công Tây, Mỹ Tho. Kênh được người Pháp cho đào thủ công năm 1876, nối sông Tiền và Vàm Cỏ, tạo tuyến đường thủy từ Sài Gòn đi miền Tây ngắn nhất.

Năm 2021, dự án nâng cấp kênh Chợ Gạo tổng vốn 1.335 tỷ đồng khởi công, dự kiến hoàn thành trong 2023. Các hạng mục gồm nạo vét, mở rộng luồng đường thủy gần 10 km, xây kè bờ nam kênh, cầu và đường đi qua các xã Bình Phục Nhứt, Bình Phan và thị trấn Chợ Gạo. Sau cải tạo, đoạn luồng sẽ sâu hơn 3,5 m, rộng 50 m giúp tàu thuyền di chuyển thuận lợi.

Một đoạn bờ kênh Chợ Gạo bị sạt lở, chưa được kè tại xã Bình Phan.

Tám năm trước, kênh đã được nâng cấp giai đoạn một, kinh phí hơn 780 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhiều tàu thuyền đi qua đây, bờ kênh xảy ra hàng trăm điểm sạt lở, ảnh hưởng hơn 2.000 hộ dân.

Để phục vụ công trình, một xưởng đúc gạch được hình thành phía dưới chân cầu Chợ Gạo (thị trấn Chợ Gạo). Tại khu vực có hơn 10 công nhân, mỗi khi xe bồn chở bêtông đến khu vực, công nhân sẽ đưa vữa đổ vào các khuôn đúc. Gạch đúc xong được sà lan vận chuyển đến công trường.

Cách đó khoảng 5 km tại xã Bình Phục Nhứt, gạch sau khi được tập kết được máy xúc triển khai thi công bờ kè.

Hiện trên 9,3 km mặt bằng đã được bàn giao, triển khai thi công đạt 95%, chỉ còn vướng mặt bằng một đoạn dài 0,5 km.

Một đoạn bờ kè đã hoàn chỉnh tại xã Bình Phan. Do công trình đang thi công, việc đi lại của người dân gặp khó khăn, nhất là vào mùa mưa.

Dự án bờ kè kênh qua thị trấn Chợ Gạo hiện đã cơ bản hoàn thành, chỉ còn một vài đoạn ngắn đang tiếp tục thi công.

Cách đó khoảng 10 km, máy xúc đang tháo dỡ nhà, trả mặt bằng thi công bờ kè tại xã Bình Phục Nhứt.

Dự án đoạn qua xã Bình Phục Nhứt có trên 300 hộ dân bị ảnh hưởng (chiếm phân nửa số hộ dân toàn dự án). Chính quyền địa phương cho hay, dự án có nhiều bất cập, như giải tỏa trước, sau đó mới quy hoạch khu tái định cư. Trong ảnh là khu vực quy hoạch tái định cư rộng 3,7 ha, 110 nền hiện mới chỉ cắm mốc, vẫn còn là đất trồng dừa, hoa màu.

Không có nơi tái định cư, anh Trần Thanh Hiếu (32 tuổi, xã Bình Phục Nhứt) cùng vợ và con dọn ra ở nhà trọ cách nhà cũ khoảng 2 km hơn 6 tháng nay sau khi đã nhận tiền bồi thường, bàn giao mặt bằng. Trước đây, gia đình anh có 7 người, sau khi di dời được hỗ trợ chi phí thuê trọ trong vòng 6 tháng, tổng cộng hơn 10 triệu đồng. Do phòng trọ nhỏ, cha mẹ anh phải thuê một phòng trọ khác.

"Tiền trọ, điện nước mỗi tháng khoảng hai triệu đồng, hiện tiền bồi thường nhà chỉ còn khoảng 200 triệu đồng, nên tôi rất lo khi khu tái định cư xây xong không còn đủ tiền để mua", anh Hiếu nói.

Ngoài các hộ đã di dời, tại xã Bình Phục Nhứt còn hơn 10 hộ đã nhận tiền bồi thường xong vẫn bám trụ lại nhà cũ. Theo người dân, trên địa bàn có ít nhà trọ, giá lại khá cao so với chi phí nhà nước hỗ trợ. Trong ảnh, gia đình anh Bùi Thành Công (50 tuổi, xã Bình Phục Nhứt) tranh thủ bán dưa tại căn nhà chưa giải tỏa.

"Gia đình tôi bán ở chợ đã hơn 30 năm, do sắp tới qua chỗ mới không biết có buôn bán được không nên cố nán lại bán được ngày nào hay ngày đó", anh Công nói.

Chính quyền địa phương cho hay, ngoài nguyên nhân thiếu chi phí bồi thường (toàn dự án đang thiếu hơn 180 tỷ đồng), một số hộ kinh doanh tạp hóa, tiệm vàng chưa thể di dời vì đồ đạc quá nhiều.

Kênh Chợ Gạo nối sông Tiền và sông Vàm Cỏ, tạo tuyến đường huyết mạch từ Sài Gòn đi miền Tây. Đồ họa: Khánh Hoàng

Ông Trần Văn Bon, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Tiền Giang, cho biết hiện địa phương rất mong Bộ Giao thông Vận tải sớm hỗ trợ kinh phí để bồi thường dứt điểm cho người dân, trả lại mặt bằng cho đơn vị thi công. Nếu có đủ nguồn kinh phí, dự án sẽ có thể hoàn thành cuối năm 2023 theo kế hoạch.