Bản quyền hình ảnhHOANG DINH NAM/AFP/GETTY IMAGES

Trong mấy tháng qua, nhiều doanh nghiệp nhà nước và tư nhân Việt Nam ồ ạt niêm yết trên các thị trường chứng khoán với mức vốn hóa cao chưa từng thấy, mang lại kỳ vọng cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

BBC Tiếng Việt nói chuyện với ông Dominic Scriven, Chủ tịch Dragon Capital, tập đoàn đầu tư tổng hợp tập trung chuyên biệt cho thị trường vốn Việt Nam, về môi trường hiện nay.

Tin vui cho nhà đầu tư?

BBC: Trong những ngày đầu năm có nhiều doanh nghiệp lớn bắt đầu niêm yết ở các sàn chứng khoán, điều gì đã thúc đẩy các doanh nghiệp lên sàn ồ ạt trong đợt này?

Ông Dominic Scriven: Những gì đang diễn ra ở các thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam là một điều mới, khác biệt và gây hứng khởi. Đó là sự phát triển của TTCK nhờ nhiều công ty mới được niêm yết.

Như các bạn biết, ở Việt Nam, có nhiều công ty đại chúng (joint stock companies) chưa được niêm yết trên TTCK. Đây là một đặc điểm riêng của Việt Nam và hết sức khác thường so với các thị trường thế giới, làm nản lòng cho các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.

Giờ đã có sự thay đổi. Chính phủ mới của Việt Nam giờ đây hiểu và cam kết tập trung phát triển khu vực kinh tế tư nhân nói chung và thị trường vốn nói riêng.

Để thực hiện được điều này, Chính phủ cần đảm bảo cho các thị trường chứng khoán được tổ chức tốt, và một trong những biện pháp đã đưa ra là bắt buộc các công ty phải lên sàn niêm yết công khai.

Trong ba tháng vừa qua, vốn hóa của thị trường tăng từ 70 tỷ lên 90 tỷ USD. Đây là một mức tăng rất lớn.

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã hay sắp lên sàn - trong các công ty tư nhân có Novaland, Vietjet, trong các công ty nhà nước được tư hữu hóa có Sabeco, Vinatex, Vietnam Airlines... đều là những doanh nghiệp lớn. Đây là tin vui cho các doanh nghiệp cũng như các nhà đầu tư. Tôi trông đợi rằng quá trình này sẽ tiếp tục.

Chúng tôi hy vọng điều này sẽ đặt nền tảng cho chính phủ Việt Nam bán thêm các doanh nghiệp mà họ cần thoái vốn, tương tự như trường hợp của Vinamilk.

Chính phủ Việt Nam đưa ra mục tiêu thoái vốn nhiều trong những năm tới. Đây là điều khó thực hiện vì có những rào cản về văn hóa và chính trị khiến Chính phủ không muốn bán mọi thứ ở mức giá rẻ.

Hơn nữa, có những khó khăn về trình độ để tìm cách thực hiện thoái vốn tốt nhất. Chúng ta biết rằng yêu cầu tăng nguồn thu nhà nước và nhu cầu của nhà đầu tư đều khuyến khích việc thoái vốn.

Tăng nguồn thu nhà nước

BBC: Ông nói đến nhu cầu thu vốn để gây quỹ cho Chính phủ, vì sao đây lại là một yếu tố thúc đẩy thoái vốn mạnh trong thời điểm này?

Ông Dominic Scriven: Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, các hoạt động của khối tư nhân là rất ít, và Nhà nước tăng chi tiêu tài chính chủ yếu vào cơ sở hạ tầng, một điều hết sức cần thiết, nhưng cũng làm tăng nợ công. Thời gian qua đã có quan ngại về mức nợ công lớn của khối kinh tế quốc doanh.

Chính phủ Việt Nam đã nói rõ mong muốn làm giảm mất cân bằng ngân sách bằng nhiều cách khác nhau. Chẳng hạn giảm biên chế hay không đốt pháo hoa trong dịp Tết, và tăng nguồn thu tiền mặt bằng cách bán các tài sản của nhà nước.

Đây là việc mà rất nhiều nước trên thế giới đã làm. Chẳng hạn ở Anh quốc có lịch sử gây vốn cho nhà nước qua thoái vốn hay cổ phần hóa. Việt Nam giờ đã nắm được quá trình này và Chính phủ thể hiện quyết tâm cao.

Cơ hội đầu tư tốt?

Bản quyền hình ảnhREUTERS/KHAMImage captionViệt Nam có triển vọng kinh tế "ổn định"

BBC: Có ý kiến cho rằng hiện nay là thời điểm rất tốt để đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Ông có đồng ý với quan điểm này không?

Ông Dominic Scriven: Việt Nam là một thị trường rất tốt để đầu tư vào từ năm 2012. Những ai đầu tư vào TTCK ở Việt Nam từ đó đến nay nhìn chung đều có thành công.

Đây cũng vẫn là thị trường tốt ở thời điểm này vì triển vọng kinh tế của Việt Nam là khá ổn định, nếu không nói là sáng sủa - điều có thể thấy qua kết quả kinh doanh của các công ty mới niêm yết.

Chẳng hạn ta thấy có sự phát triển mạnh trong ngành xây dựng, bất động sản, sự phục hồi trong lĩnh vực ngân hàng, và có sự khởi sắc trong lĩnh vực tiêu dùng. Một lĩnh vực đã và vẫn gặp khó khăn là ngành điện lực, nhưng có lẽ ngành này đã xuống tới đỉnh điểm và có thể sẽ có sự phục hồi trong thời gian mới.

Và tất cả diễn ra trong một môi trường thuận lợi hơn cho thị trường vốn - thị trường lớn hơn, thanh khoản nhiều hơn, đồng nhất hóa các hợp đồng chuyển giao, sự phát triển của các tổ chức tài chính trong nước, sự tự do lớn hơn cho các công ty đầu tư nước ngoài, v.v...

Ngoài ra, cơ sở hạ tầng cho việc đầu tư vốn cũng được cải thiện đáng kể. Các TTCK Việt Nam không đắt hơn nhiều so với các thị trường nước ngoài. Theo cách tính của chúng tôi, thị trường Việt Nam còn có giá thấp hơn so với các thị trường trong khu vực và có tiềm năng tăng trưởng lớn hơn.

Làm gì để cải thiện môi trường đầu tư?

BBC: Chính phủ Việt Nam có thể làm gì để gỡ bỏ các rào cản và khuyến khích các nhà đầu tư mạnh hơn nữa?

Ông Dominic Scriven: Chính phủ Việt Nam hiện tại có sự cam kết lớn hơn đối với sự phát triển của thị trường vốn. Chúng ta nhớ câu nói "ngoại lực là quan trọng nhưng nội lực mới là quyết định". Vì vậy tôi cho rằng môi trường cho các nhà đầu tư nội địa là quan trọng hơn môi trường cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Các chính sách Chính phủ Việt Nam đang thực hiện là khá rõ. Vấn đề là ở khâu thực hiện và hiểu biết nghiệp vụ, cụ thể là học hỏi và rút kinh nghiệm.

Chẳng han vụ bán VINAMILK vừa rồi, Chính phủ rao bán 9% cổ phần của VINAMILK, nhưng cuối cùng chỉ bán được khoảng 5,4%. Theo tôi lý do là vì thiếu sự hiểu biết nghiệp vụ về quá trình bán, làm cách nào là tốt nhất. Đây là điều Chính phủ Việt Nam phải tự học hỏi.